April 19, 2024
લલિતા કુમારી વિ. ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે આદેશ આપ્યો હતો કે કોઈ ગંભીર ગુનાની ફરિયાદ પ્રાપ્ત થયા બાદ પોલીસ અધિકારીએ કોઈ પણ વિલંબ કર્યા વિના એફઆઈઆર દાખલ કરવાની રહેશે. આવા કિસ્સામાં, એફઆઈઆર નોંધાવવા માટે પોલીસને તપાસવાની જરૂર નથી. ચાલો આપણે જાણીએ કે જો પોલીસ અધિકારી એફઆઈઆર દાખલ નહીં કરે તો તમે શું પગલા લઈ શકો છો.
જો તમે પોલીસ સ્ટેશને અથવા પોલીસ સ્ટેશનમાં ફર્સ્ટ ઇન્ફર્મેશન રિપોર્ટ (એફઆઇઆર) નોંધાવવા જાઓ છો અને જો પોલીસ અધિકારી તમારી એફઆઈઆર નોંધાવે નહીં તો તમે તેની સામે કાયદેસરની કાર્યવાહી કરી શકો છો.ગુનો થયાની કોઈ ફરિયાદ મળ્યા બાદ એફઆઈઆર નોંધવાનો ઇનકાર કરનાર પોલીસ અધિકારીને 2 વર્ષ સુધીની જેલની સજા થઈ શકે છે. તે જ સમયે, તે દંડ પણ થઈ શકે છે.
Trending News
સુપ્રીમ કોર્ટના એડવોકેટ, ઉપેન્દ્ર મિશ્રાના જણાવ્યા અનુસાર, દંડ સંહિતા, 1973 ની કલમ 154 અને 155 હેઠળ પોલીસ સ્ટેશનની કાનૂની ફરજ એ છે કે તેઓ કોઈપણ ગુનાની ફરિયાદ મળ્યા પછી એફઆઈઆર નોંધે છે.ફરિયાદીને મફતમાં રીસીવર પણ આપો. જો પોલીસ અધિકારી એફઆઈઆર દાખલ કરવાનો ઇનકાર કરે છે, તો તેની સામે ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 166 હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
તેમણે કહ્યું કે, કલમ 166 હેઠળ આવા પોલીસ અધિકારીને 6 મહિનાથી 2 વર્ષ સુધીની સજા થઈ શકે છે. તે જ સમયે, તેના પર દંડ પણ લાદવામાં આવી શકે છે. આ સિવાય પીડિતાને જિલ્લા પોલીસ અધિક્ષક અને પોલીસ મહાનિદેશકને ફરિયાદ કરવાનો વિકલ્પ છે. પોલીસ ફરિયાદ નોંધાવે નહીં તે પછી પણ તમે કોર્ટમાં જઈને હ્યુમન રાઇટ્સ કમિશનની મદદ લઈ શકો છો. જ્યુડિશિયલ મેજિસ્ટ્રેટને સીઆરપીસીની કલમ 156 હેઠળ સત્તા મળી છે જેથી તે પોલીસ ફરિયાદ નોંધાવવા માટે આદેશ આપી શકે.
સુપ્રીમ કોર્ટે આદેશ આપ્યો છે
સુપ્રીમ કોર્ટના એડવોકેટ ઉપેન્દ્ર મિશ્રાએ જણાવ્યું હતું કે, લલિતા કુમારી વિ ઉત્તરપ્રદેશ સરકારના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે આદેશ આપ્યો હતો કે કોઈ ગંભીર ગુનાની ફરિયાદ મળ્યા બાદ પોલીસ અધિકારીએ કોઈ પણ વિલંબ કર્યા વિના એફઆઈઆર નોંધવી પડશે. ગંભીર ગુનાના કિસ્સામાં પોલીસે એફઆઈઆર નોંધવા માટે તપાસ કરવાની પણ જરૂર નથી. આનો અર્થ એ છે કે જો પોલીસ અધિકારીને ગંભીર ગુનાની ફરિયાદ મળે છે, તો તે તરત જ એફઆઈઆર નોંધાવવા માટે બંધાયેલો છે.
લલિતા કુમારી વિ યુપી સરકારનો કેસ હતો
લલિતા કુમારી વિ યુપી સરકારના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે 2013 માં પોલીસનો એફઆઈઆર દાખલ ન કરવાના કેસમાં ચુકાદો આપ્યો હતો. લાલિલા કુમારી એક નાનો હતો, જેનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે લલિતા કુમારીના પિતા ભોલા કામત તેની એફઆઈઆર નોંધવા માટે પોલીસ સ્ટેશન પહોંચ્યા, ત્યારે પોલીસે ના પાડી. આ પછી, લલિતા કુમારીના પિતા, ભોલા કામત ભારતીય બંધારણની કલમ 32 હેઠળ સીધા સુપ્રીમ કોર્ટમાં ગયા. સુપ્રીમ કોર્ટે તેને ખૂબ જ ગંભીરતાથી લીધી અને આ મામલો બંધારણીય બેંચને મોકલ્યો.
ત્યારબાદ સુપ્રીમ કોર્ટના 5 સભ્યોની સંવિધાન બેંચે આ મામલે સુનાવણી કરી.આ દરમિયાન, સર્વોચ્ચ અદાલતે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્ય સચિવો, ડીજીપી અને પોલીસ કમિશનરોને નોટિસ ફટકારી હતી, જેમાં પોલીસે એફઆઈઆર દાખલ કરવાની રીતની વિગતો માંગી હતી અને જવાબ માંગ્યો હતો. તે જ સમયે, ટોચની કોર્ટે હાઇકોર્ટના વકીલો અને કાયદાના નિષ્ણાતોને એફઆઈઆર દાખલ કરવા પણ કહ્યું છે.
આ પછી, સુપ્રીમ કોર્ટના બંધારણીય બેંચે આદેશ આપ્યો છે કે, ગંભીર ગુનાઓની ફરિયાદો આવે પછી પોલીસ અધિકારીએ એફઆઈઆર દાખલ કરવી જોઈએ. તેઓ તેનો ઇનકાર કરી શકતા નથી. જો તે આ કરે તો તેની સામે કાર્યવાહી થવી જોઇએ.
