પોલીસ ભરતીમાં મહિલાઓની સંખ્યા કેમ ઓછી? આ રાજ્યોમાં છે સૌથી વધુ લેડી ઈન્સ્પેક્ટર

Female Police Officer: કોલકાતામાં એક તાલીમાર્થી મહિલા ડૉક્ટર પર નિર્દયતાની ઘટનાએ સમગ્ર દેશને ચોંકાવી દીધો હતો. આ ઘટના બાદ પશ્ચિમ બંગાળ સરકારે મહિલાઓ (Female Police Officer) અને બાળકો સામેના ગુનાઓની તપાસ માટે રાજ્યમાં વિશેષ ‘અપરાજિતા ટાસ્ક ફોર્સ’ની રચના કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આ ટીમમાં માત્ર મહિલા પોલીસ અધિકારીઓ હશે.

મહિલાઓ સામેના ગુનાઓ રોકવા માટે પોલીસમાં વધુને વધુ મહિલાઓ હોવી જરૂરી છે. પરંતુ હજુ પણ ઘણી ઓછી મહિલાઓ પોલીસમાં કામ કરે છે. પશ્ચિમ બંગાળ પોલીસમાં માત્ર 9.6 ટકા પોલીસકર્મીઓ મહિલાઓ છે, જે અન્ય રાજ્યોની સરખામણીએ ઘણી ઓછી છે.

જો પોલીસમાં વધુ મહિલાઓ હશે તો મહિલાઓ સરળતાથી પોલીસમાં તેમની ફરિયાદો નોંધાવી શકશે અને પોલીસ પણ આ ફરિયાદોને વધુ ગંભીરતાથી લેશે. 2017 થી 2022 સુધીમાં દેશમાં પોલીસમાં મહિલાઓની કુલ સંખ્યા વધી છે, પરંતુ હજુ ઘણું કરવાનું બાકી છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર 1 જાન્યુઆરી, 2023 સુધીમાં દેશમાં કુલ 21.41 લાખ પોલીસકર્મીઓ છે. જેમાંથી કુલ 2 લાખ 63 હજાર 762 મહિલા પોલીસકર્મીઓ છે.

બ્યુરો ઓફ પોલીસ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ (BPR&D)ના રિપોર્ટ અનુસાર દેશમાં
કુલ 21.41 લાખ પોલીસકર્મીઓ છે. તેમાં 14.31 લાખ સિવિલ, 2.39 લાખ જિલ્લા સશસ્ત્ર અનામત પોલીસ, 3.32 લાખ રાજ્ય વિશેષ સશસ્ત્ર પોલીસ, 1.40 લાખ લખનૌ રિઝર્વ બટાલિયન (IRB)નો સમાવેશ થાય છે.

દેશભરમાં કુલ 27 લાખ 22 હજાર 669 પદો મંજૂર છે, જેમાંથી 5 લાખ 81 હજાર 364 જગ્યાઓ ખાલી છે. તેમાંથી રાજ્ય વિશેષ સશસ્ત્ર પોલીસમાં 63,078 જગ્યાઓ, લખનૌ રિઝર્વ બટાલિયન (IRB)માં 28,552, ડિસ્ટ્રિક્ટ આર્મ્ડ રિઝર્વ પોલીસમાં 86,865 અને સિવિલ પોલીસમાં 4,02,869 જગ્યાઓ ખાલી છે.

બ્યુરો ઓફ પોલીસ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ (BPR&D)ના રિપોર્ટ અનુસાર દેશમાં કુલ 2 લાખ 63 હજાર 762 મહિલા પોલીસકર્મીઓ છે . જેમાં સિવિલ, ડીએઆર, સ્પેશિયલ આર્મ્ડ અને આઈઆરબીનો સમાવેશ થાય છે. દેશના કુલ પોલીસ કર્મચારીઓમાંથી 12.32% મહિલાઓ છે. દર 2549 મહિલાઓએ એક મહિલા પોલીસકર્મી છે.

વર્ષ 2021માં 2 લાખ 46 હજાર 103ની સરખામણીએ 2023માં મહિલા પોલીસની સંખ્યામાં 7.18%નો વધારો થયો છે. કેન્દ્રીય સશસ્ત્ર પોલીસ દળો (CAPF)માં કુલ 42,986 મહિલા પોલીસ કર્મચારીઓ છે. તેમાંથી સૌથી વધુ મહિલા પોલીસકર્મીઓ CISFમાં છે. જેમાં 10,001 મહિલા પોલીસ છે.

બ્યુરો ઓફ પોલીસ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ અનુસાર કયા રાજ્યમાં સૌથી વધુ મહિલા પોલીસકર્મીઓ છે? મહારાષ્ટ્રમાં પણ લગભગ એટલી જ સંખ્યામાં મહિલાઓ (32,172) પોલીસમાં છે. આ પછી તમિલનાડુ (25,334), બિહાર (24,295), આંધ્રપ્રદેશ (18,913), ગુજરાત (14,745), દિલ્હી (11,930)માં મહિલાઓ પોલીસ સેવામાં છે.

તેવી જ રીતે, ટકાવારીની દ્રષ્ટિએ, લદ્દાખના નાના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં મહિલા પોલીસ કર્મચારીઓની સંખ્યા સૌથી વધુ 29.65% છે. અહીં કુલ 2621 પોલીસકર્મીઓ છે, જેમાંથી 777 મહિલાઓ છે. આ સિવાય બિહાર (23.66%), ચંદીગઢ (22.47%), આંધ્રપ્રદેશ (21.48%), તમિલનાડુ (20.69%), મહારાષ્ટ્ર (18.66%), ગુજરાત (16.73%) ટોચના રાજ્યો છે જ્યાં મહિલાઓની ટકાવારી સહભાગિતા સૌથી વધુ છે.

ભારતમાં 17 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો એવા છે જ્યાં મહિલા
પોલીસની સંખ્યા 10 ટકાથી ઓછી છે. આ 17 રાજ્યો છે – જમ્મુ અને કાશ્મીર, ત્રિપુરા, મેઘાલય, મણિપુર, આસામ, મધ્ય પ્રદેશ, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ, મિઝોરમ, સિક્કિમ, પુડુચેરી, કેરળ, તેલંગાણા, કર્ણાટક, હરિયાણા, દાદરા અને નગર હવેલી અને પશ્ચિમ બંગાળ. સંખ્યાની દૃષ્ટિએ 9 રાજ્યો એવા છે જ્યાં મહિલા પોલીસ કર્મીઓની સંખ્યા એક હજારથી ઓછી છે.