ભાગ્યે જ કોઈ ક્ષેત્ર છે કે જે કોરોના વાયરસ અને લોકડાઉનથી પ્રભાવિત ન હોય. આ વૈશ્વિક રોગચાળાએ દેશના છૂટક વેપારી બજારનેને તોડી નાખ્યું છે. વેપારી સંગઠન કેટ (CAIT) એ દાવો કર્યો છે કે દેશમાં કોરોના રોગચાળાને લીધે છેલ્લા 5 મહિનામાં ભારતીય રિટેલ વ્યવસાયને (Retail Sector) લગભગ 19 લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. જેના કારણે વેપારીઓને વેપારમાં ખોટનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. સ્થાનિક વેપારમાં ઉથલપાથલની એવી અસર થઇ છે કે લોકડાઉન ખુલ્યાના 3 મહિના પછી પણ દેશભરના વેપારીઓને ભારે નાણાકીય કટોકટીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. દુકાનો ખોલવાની પરવાનગી આપવામાં આવી હતી, પરંતુ ગ્રાહકો વિના દુકાનો ઉજ્જડ થઈ ગઈ હતી અથવા બહુ ઓછા ગ્રાહકો દુકાનોમાં આવતા હતા.
આ આપત્તિ આવ્યાની સાથે સંઘર્ષ કરતા વેપારીઓએ અનેક પ્રકારની આર્થિક જવાબદારીઓ પણ પૂરી કરવી પડશે. બીજી તરફ, ઇ-કોમર્સ કંપનીઓ એવી બધી ગેરકાયદે પદ્ધતિઓ અપનાવી રહી છે, જેનાથી દેશના છૂટક વેપારીઓને વેપારથી દુર રાખી શકાય. કેટનો દાવો છે કે રિટેલ માર્કેટમાં પૈસાની કટોકટી હજી પણ અકબંધ છે. નવેમ્બર-ડિસેમ્બરમાં આપવામાં આવેળા માલની ચુકવણી, જે ફેબ્રુઆરી-માર્ચ સુધીમાં આવવી જોઈએ, તે હજી સુધી બજારમાં ચૂકવવામાં આવી નથી. જેના કારણે ઘણા વ્યવસાયનું અસ્તિત્વ જોખમમાં છે.
રિટેલ માર્કેટની સ્થિતિ દેશના 20 મોટા શહેરોમાંથી પ્રાપ્ત થયેલા ડેટાના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે.
કન્ફેડરેશન ઓફ ઓલ ઇન્ડિયા ટ્રેડર્સ (સીએઈટી) એ માહિતી જાહેર કરતી વખતે કહ્યું કે દેશભરમાં રિટેલ માર્કેટનો અંદાજ વિવિધ રાજ્યોના 20 મોટા શહેરોમાંથી આવે છે. ખરેખર, આ શહેરો રાજ્યોમાં માલના વિતરણ માટેના મુખ્ય કેન્દ્રો છે. આ 20 શહેરો માં- દિલ્હી, મુંબઇ, કલકત્તા, હૈદરાબાદ, ચેન્નઈ, નાગપુર, રાયપુર, ભુવનેશ્વર, રાંચી, ભોપાલ, સુરત, લખનઉ, કાનપુર, જમ્મુ, કોચિન, પટણા, લુધિયાણા, ચંદીગઢ, અમદાવાદ, ગુવાહાટી શામેલ છે. આ શહેરો સાથે વાત કર્યા પછી કરવામાં આવેલા રિપોર્ટના આધારે વેપારીઓના નુકસાનના આંકડા તૈયાર કરાયા હતા. કેટ એ આશંકા વ્યક્ત કરી છે કે આ કોવિડ 19 ની અસરોને દૂર કરવા માટે આ સમયે કોઈ કોઈ આશાનું કીરણ દેખાઈ રહ્યું નથી. નથી.
કન્ફેડરેશન ઓફ ઓલ ઈન્ડિયા ટ્રેડર્સ (સીએઈટી) ના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ બી.સી. ભરતીયા અને રાષ્ટ્રીય મહામંત્રી પ્રવીણ ખંડેલવાલે જણાવ્યું હતું કે દેશમાં ઘરેલુ વેપાર તેના ખરાબ તબક્કામાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે અને ચારે બાજુથી છૂટક વ્યવસાય ખરાબ રીતે ફટકારાઇ રહ્યો છે. જો પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરવા માટે જરૂરી પગલાં લેવામાં નહીં આવે, તો દેશભરમાં લગભગ 20% દુકાનો બંધ કરવાની ફરજ પડશે. દુકાનો બંધ રહેવાની સ્થિતિમાં બેકારી પણ મોટી સંખ્યામાં વધી શકે છે.
કયા મહિનાથી વેપારીઓને કેટલું નુકસાન થયું છે:
કોવિડ 19 ને કારણે, એપ્રિલમાં દેશના ઘરેલુ ધંધાને લગભગ 5 લાખ કરોડનું નુકસાન થયું હતું. જ્યારે મે મહિનામાં લગભગ સાડા ચાર લાખ કરોડ રૂપિયા જૂનમાં લોકડાઉન હટાવ્યા બાદ આશરે 4 લાખ કરોડનું નુકસાન થયું હતું. જુલાઇમાં લગભગ 3 લાખ કરોડ અને ઓગસ્ટમાં 2.5 લાખ કરોડ રૂપિયાની વેપારીઓએ નુકસાની ભોગવી હતી.
આ કારણોસર, છૂટક અને જથ્થાબંધ બજારોમાં સન્નાટો ફેલાયો:
જીવલેણ કોરોના વાયરસથી સામાન્ય લોકોમાં ભયનો માહોલ ફેલાયો છે. સ્થાનિક ગ્રાહકો બજારોમાં ન આવતા હોવાની આશંકા સેવાઈ રહી છે. આવા લોકો કે જેઓ પડોશી રાજ્યો અથવા શહેરોમાંથી માલ ખરીદતા હોય છે .તે પણ કોરોનાથી ડરતા હોય છે અને અંતર જાળવી રાખે છે. આ ઉપરાંત એક રાજ્યથી બીજા રાજ્યમાં આંતરરાષ્ટ્રીય પરિવહન, રેલ વગેરેની ઉપલબ્ધતા ન હોવાને કારણે જથ્થાબંધ બજારોમાં શાંતિ છે. ઉદાહરણ તરીકે, દિલ્હીમાં દરરોજ 5 લાખ વેપારીઓ દેશના અન્ય રાજ્યોથી આવતા હતા. પરંતુ આમાંથી મોટાભાગના વેપારીઓ અથવા ગ્રાહકો આવતા નથી.
વેપારીઓએ કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાનને અપીલ કરી
વેપારી સંગઠન સીએઈટીએ કેન્દ્ર અને રાજ્યની તમામ સરકારોને અપીલ કરી છે કે વેપારીઓની હાલની પરિસ્થિતિ પ્રમાણે પગલા લેવામાં આવે. દેશના છૂટક વ્યવસાયને ફરીથી સ્થાપિત કરવા સરકારોએ જરૂરી પગલા ભરવા જોઈએ. જો દેશની 20 ટકા દુકાનો બંધ રહેશે તો દેશની અર્થવ્યવસ્થાને નુકસાન વેઠવું પડશે. માત્ર કેન્દ્ર જ નહીં, રાજ્ય સરકારોનાં આર્થિક બજેટ પણ સંપૂર્ણ અસર પામશે. સીએઈટીએ કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારામનને અપીલ કરી છે કે આ કટોકટીમાં બેન્કોએ વેપારીઓને વ્યાજ ચૂકવવા માટે દબાણ ન કરવું જોઈએ. કે દંડ પણ થવો જોઈએ નહીં. સરકારે આ માટે બેંકોને નિર્દેશિત કરવા જોઈએ.