મહાત્મા ગાંધીજીની અંતિમ યાત્રામાં આપમેળે ઉમટી પડ્યા હતા સેંકડો લોકો Trishul News

Film Gandhi: મયુર વિહારમાં રહેતા આઈટી પ્રોફેશનલ અશોક પીપલ બુધવારથી 1980ના જમાનામાં પાછા ફર્યા છે, જ્યારે તેઓ ગાંધી ફિલ્મના શૂટિંગનો ભાગ હતા. તે ત્યારે જવાહરલાલ નેહરુ યુનિવર્સિટી (JNU) ના વિદ્યાર્થી હતા અને ગાંધીજીની અંતિમયાત્રાના દ્રશ્યનો ભાગ બનવા માટે તેમના મિત્રો સાથે બિરલા હાઉસ પહોંચ્યા હતા. દેખીતી રીતે, ફિલ્મ ‘ગાંધી’ અશોક પીપલના મગજમાં ફરે છે કારણ કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ એક ટીવી ચેનલ સાથે વાત કરતા કહ્યું હતું કે ‘ગાંધી’ ફિલ્મ(Film Gandhi) દ્વારા દુનિયા ગાંધીને ઓળખી છે.

તે ક્યારે બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું
ફિલ્મ ‘ગાંધી’ 30 નવેમ્બર 1982ના રોજ દિલ્હીમાં રિલીઝ થઈ હતી. તેનો અર્થ એ કે તેની રજૂઆતને ચાર દાયકાથી વધુ સમય વીતી ગયો છે. ફિલ્મના દિગ્દર્શક રિચર્ડ એટનબરોએ મહાન લેખક લુઈ ફિશર દ્વારા લખેલી ગાંધીજીના જીવનચરિત્ર ‘ધ લાઈફ ઓફ મહાત્મા’ પર આધારિત ‘ગાંધી’નું નિર્દેશન કર્યું હતું. જરા વિચારો, જો લુઈ ફિશરનું કામ ન વાંચ્યું હોત તો શું ગાંધી ફિલ્મ બની હોત? લુઈ ફિશર દ્વારા ગાંધીજી પર લખાયેલ જીવનચરિત્ર શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. ફિલ્મમાં ગાંધીની ભૂમિકા ભજવનાર બેન કિંગ્સલેએ 1991માં મેરિડીયન હોટેલમાં આ અજાણ્યા લેખકને કહ્યું હતું કે, ‘ફિલ્મમાં કામ કરતાં પહેલાં મેં લૂઈ ફિશર દ્વારા લખેલી બાપુની જીવનચરિત્ર ઘણી વખત વાંચી હતી. તે વાંચીને મને બાપુ અને તેમના સત્ય અને અહિંસાના સિદ્ધાંતોની જાણ થઈ. તેથી કદાચ હું મારા પાત્ર સાથે ન્યાય કરી શકું.

અંતિમ સંસ્કારનું દ્રશ્ય અને 75 રૂ
“આ ફિલ્મમાં ગાંધીની હત્યા બાદ તેમની અંતિમયાત્રાનો સીન શૂટ કરવા ભીડની જરૂર પડી હતી, જેથી દિલ્હીના મોટા અખબારોમાં એડ આપી અપીલ કરવામાં આવી હતી કે, તેઓ શૂટિંગમાં સામેલ થાય. આથી લોકો મોટી સંખ્યામાં શૂટિંગમાં પોંહચ્યા હતા. જે લોકોને ભીડનો હિસ્સો બનાવવામાં આવ્યા હતા તેમને એક દિવસના 75 રૂપિયાના હિસાબથી પૈસા આપવામાં આવ્યા હતા,” તેમ અશોક પીપલે પોતાનો અનુભવ શેર કરતા જણાવ્યું.

દિલ્હીમાં ગાંધીજીની ભૂમિકા
‘ગાંધી’ની ભૂમિકા 1946માં જ લખાઈ હતી. લૂઈ ફિશર 25 જૂન 1946ના રોજ દિલ્હી આવ્યા હતા. તેમણે મંદિર માર્ગ પરના વાલ્મિકી મંદિરમાં ગાંધીજીને મળવાનું શરૂ કર્યું. તે દિવસોમાં ગાંધીજી ત્યાં રહેતા હતા. ગાંધીજીના વ્યક્તિત્વને સમજવા માટે લુઈ ફિશર મૌલાના આઝાદ, ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ, ગાંધીજીના અંગત ચિકિત્સક ડૉ. સુશીલા નૈયર વગેરેને મળ્યા. લુઈ ફિશરે ‘ધ લાઈફ ઓફ મહાત્મા’માં આ બધી બાબતોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.

18 જુલાઈ, 1946ના રોજ વાલ્મિકી બસ્તીમાં ગાંધીજીને છેલ્લી વાર મળ્યા બાદ લુઈ ફિશર અમેરિકા પરત ફર્યા હતા. તેઓ લગભગ દોઢ મહિના ભારતમાં રહ્યા હતા. આ સમયગાળા દરમિયાન તેમણે તેમનો મોટાભાગનો સમય દિલ્હીમાં વિતાવ્યો હતો. અહીં રહીને તેમણે ગાંધીજી વિશે પૂરતી સામગ્રી એકઠી કરી. તેથી એવું માની શકાય કે 1946માં દિલ્હીમાં ક્યાંકને ક્યાંક ‘ગાંધી’ની તૈયારીઓ શરૂ થઈ ગઈ હતી. રાજધાનીના રીગલ, કમલ અને વિવેક સિનેમા હોલમાં ‘ગાંધી’ બતાવવામાં આવી હતી. આ એક વિચિત્ર સંયોગ છે કે હવે આ બધું બંધ થઈ ગયું છે. ત્યારથી દિલ્હીનો ચહેરો ઘણો બદલાઈ ગયો છે.