June 02, 2025
Kedarnathdham : ચારધામ યાત્રાનો પ્રારંભ થયો છે. આ પવિત્ર યાત્રાધામોની મુલાકાત લેવા માટે ભક્તોની ભીડ ઉમટી પડી છે. ચાર ધામોમાંનું એક પ્રખ્યાત ધામ કેદારનાથ (Kedarnathdham) છે જે મહાદેવ શિવને સમર્પિત છે. પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે મહાદેવ શિવને ‘કેદાર’ નામ કેવી રીતે મળ્યું અને આ સ્થળને કેદારનાથ કેમ કહેવામાં આવે છે?
કેદારનાથ ધામની એક ખૂબ જ લોકપ્રિય વાર્તા છે, જે મહાભારત સાથે સંબંધિત હોવાનું કહેવાય છે. દંતકથા અનુસાર, મહાભારત યુદ્ધ પછી, બધા પાંડવો અને રાણી દ્રૌપદી હંમેશા તેમના સંબંધીઓની હત્યા બદલ પસ્તાવો કરતા હતા. ઋષિઓએ તેમને સલાહ આપી કે આ દુ:ખમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે તેમણે મહાદેવ શિવના શરણમાં શાંતિ શોધવી પડશે. આ સૂચન સ્વીકારીને, પાંડવો મહાદેવની શોધમાં વારાણસી ગયા, પરંતુ તેમને ત્યાં શિવ મળ્યા નહીં. પછી તે કૈલાશ તરફ ગયા, પણ શિવ ત્યાં પણ મળ્યા નહીં. આ રીતે, પાંડવો જ્યાં પણ જતા, શિવ ત્યાંથી બીજે ક્યાંક જતા.
પાંડવો સાથે જોડાયેલી કેદારનાથ ધામની વાર્તા
પછી જ્યારે પાંડવો કેદાર ક્ષેત્રમાં પહોંચ્યા, ત્યારે તેઓએ ત્યાં શિવને બળદના રૂપમાં જોયા, પરંતુ પાંડવોએ તેમની નજીક પહોંચવાનો પ્રયાસ કરતા જ બળદના રૂપમાં શિવ પૃથ્વીમાં ડૂબવા લાગ્યા. આવી સ્થિતિમાં, ભીમે દોડીને બળદની પીઠનો ખૂંધ પકડી લીધો અને તેને જમીનમાં ઘુસી જતા અટકાવ્યો. પછી ભગવાન શિવ પોતાના સાચા સ્વરૂપમાં આવ્યા અને પાંડવોને દર્શન આપ્યા અને તેમને તેમના દોષમાંથી મુક્ત કર્યા. પાંડવોને દર્શન આપ્યા પછી, શિવ આ સ્થાન પર બળદના ખૂંધના રૂપમાં બેઠા અને કેદાર વિસ્તાર કેદારનાથ ધામ તરીકે જાણીતો બન્યો.
મંદિરની દિવાલ પર કોતરેલા પાંચ પાંડવોના શિલ્પ જોઈ શકાય છે, જે સાબિત કરે છે કે આ મંદિર પાંડવ કાળનું છે. છતાં, આ વાર્તા પરથી એ સ્પષ્ટ નથી કે મહાદેવ શિવને કેદાર કેવી રીતે કહેવામાં આવ્યા અથવા આ વિસ્તારને કેદાર ક્ષેત્ર કેમ કહેવામાં આવ્યો.
Trending News
આ પ્રશ્નનો જવાબ સ્કંદ પુરાણમાં મળે છે, જ્યાં કેદારનાથ ભગવાન શિવની વિગતવાર કથા વર્ણવવામાં આવી છે. આ વાર્તા મુજબ, એક સમયે હિરણ્યાક્ષ નામનો એક રાક્ષસ હતો. આ રાક્ષસે ત્રિલોક પર કબજો જમાવી લીધો અને ઇન્દ્રની જેમ દેવતાઓને પણ ભગાડી દીધા. સ્વર્ગમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવેલ દેવરાજ હિમાલય પ્રદેશમાં મંદાકિની નદીના કિનારે ચાલતા ચાલતા એકાંત સ્થળે પહોંચ્યો અને રાક્ષસના હાથે હારથી અસ્વસ્થ થઈને ધ્યાનમાં ડૂબી ગયો. તેમણે ઘણા વર્ષો સુધી ભગવાન શિવની તપસ્યા કરી.
કેદારનાથ ધામ ઇન્દ્રની તપસ્યાનું વરદાન છે
ઇન્દ્રની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને, ભગવાન શિવ મહિષા (ભેંસ) ના રૂપમાં પ્રગટ થયા. તે પણ આ સ્વરૂપમાં ઇન્દ્રની પરીક્ષા કરવા માંગતો હતો, તેથી શિવે ઇન્દ્રને એક ચોક્કસ પ્રશ્ન પૂછ્યો, “કે દારયામિ?” જેનો અર્થ થાય છે ‘મારે કોને પાણીમાં ડુબાડવું જોઈએ?’ આ પ્રશ્નના અક્ષરોને કારણે, તે ગિરિમથક કેદાર પ્રદેશ તરીકે જાણીતું બન્યું. આ આધારે, સ્કંદ પુરાણમાં, તેને કેદાર ખંડ કહેવામાં આવ્યું છે. આ પ્રશ્ન સાંભળીને, ઇન્દ્ર એક ક્ષણ માટે થોભ્યા, પછી તેમણે વિચાર્યું કે આ નિર્જન અને એકાંત જગ્યાએ આ પ્રશ્ન કોણ પૂછશે? પછી તેણે વિચાર્યું કે આ પ્રશ્ન ફક્ત આ ભેંસ વિશે છે અને ઘણા વર્ષોની તપસ્યા દ્વારા, ઇન્દ્ર દરેક જીવના ચેતનામાં દૈવી શક્તિ જોઈ શક્યા. તે સમજી ગયો કે આ ભેંસ પણ મહાદેવનું જ એક સ્વરૂપ છે.
‘કેદાર’ શબ્દનું રહસ્યમય રહસ્ય
જ્યારે ઇન્દ્રએ તેને પોતાની મૂર્તિ કહીને પ્રણામ કર્યા, ત્યારે ભેંસોએ ફરીથી કેદાર્યામીને પૂછ્યું. (હું કોને ડૂબાડું?) ઇન્દ્રએ શિવને પાંચ રાક્ષસોના નામ કહ્યા જે તેમના અને દેવતાઓ માટે ખતરો હતા. તેમણે હિરણ્યાક્ષ, સુબાહુ, વક્ત્રકંધાર, ત્રિશૃંગ અને લોહિતાક્ષ નામના રાક્ષસોના નામ લેતા કહ્યું કે જો તમે આ પાંચ રાક્ષસોને મારી નાખશો, તો બાકીના રાક્ષસો અને રાક્ષસો આપમેળે નબળા પડી જશે. પછી ભગવાન શિવ આ ભેંસના રૂપમાં તે સ્થાન પર પહોંચ્યા જ્યાં રાક્ષસ હિરણ્યાક્ષ હતો.
ભગવાન શિવે પાંચ રાક્ષસોનો વધ કર્યો હતો.
શિવે આ પાંચ રાક્ષસોનો વધ કર્યો અને પછી ઇન્દ્ર પાસે ગયા. અહીં મહાદેવે એક તળાવ બનાવ્યું. પછી ઇન્દ્રએ બીજું વરદાન માંગ્યું અને મહાદેવ શિવને આ લિંગ સ્વરૂપમાં રહેવા વિનંતી કરી. હું દરરોજ સ્વર્ગમાંથી આવીશ અને અહીં તમારી પૂજા કરીશ. ત્યારે ભગવાન શિવે કહ્યું- તમારી ઇચ્છા મુજબ, હું અહીં કેદાર શિવના નામે નિવાસ કરીશ. આ કુંડનું પાણી બંને હાથે ત્રણ વખત પીવાથી, ભક્તોના માતાપિતાની બંને બાજુની ત્રણ પેઢીઓ બચી જશે. ડાબા હાથે પાણી પીવાથી માતા પક્ષનો ઉદ્ધાર થશે, જમણા હાથે પિતા પક્ષનો ઉદ્ધાર થશે, અને બંને હાથે પાણી પીવાથી આત્માનો ઉદ્ધાર થશે.
- ગુગલ ન્યુઝમાં Trishul News Gujarati ની અપડેટ મેળવવા ક્લિક કરો: Trishul News Gujarati
- નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ ત્રિશુલ ન્યૂઝ Trishul News સાથે.
- વોટ્સેપ પર સમાચાર મેળવવા અહીં ક્લિક કરીને Hi લખી મેસેજ કરો.
- યુટ્યુબ ચેનલ સબસ્ક્રાઈબ કરીને જોતા રહો વિડીયો ન્યુઝ: Trishul News YouTube
- એન્ડ્રોઇડ એપ ડાઉનલોડ કરો: Trishul News Gujarati Android App આઈફોન માટે એપ ડાઉનલોડ કરો: Trishul News Gujarati iPhone App