Vagh Baras 2023: જાણો શા માટે ઉજવવામાં આવે છે વાઘ બારસ, શું છે તેના પાછળનું મહત્વ

Vagh Baras 2023: ભારતીય હિંદુ સંસ્કૃતિના દિવાળી તહેવાર પહેલા વાઘ બારસ આવે છે. ઘણા રાજ્યોમાં તેને વત્સ દ્વાદશી કહેવામાં આવે છે અને આ દિવાળીનો તહેવાર સમગ્ર ભારતમાં ઉજવવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં તેને ‘વાઘ બારસ'(Vagh Baras 2023) કહેવામાં આવે છે. દરેક તહેવાર પાછળ કોઈ ને કોઈ રહસ્ય છુપાયેલું હોય છે. દ્વાદશી વ્રતનું પર્વ શુભ છે. આ દ્વાદશીના દિવસે ગાય અને વાછરડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. વાછરડાને ગાયનું નાનું બાળક કહેવાય છે અને ગોવત્સનો અર્થ ગાયનું બાળક પણ થાય છે.વાઘ બારસનું મહત્વ એટલું છે કે, ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને ગાય અને વાછરડા ખૂબ જ પ્રિય હતા. ગાયમાં 33 કરોડ દેવી-દેવતાઓનો વાસ છે. આ પૂજાથી ગાયની અંદર દેવતાઓ બિરાજમાન થાય છે અને માતા ગાયની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.

વાઘ બારસ કે જેને આપણે વાક બારસ, અને ગોવત્સદ્વાદશીના નામે પણ ઓળખીએ છીએ.ગોવત્સદ્વાદશીના અવસર પર ગાયમાતાના પૂજનનો મહિમા છે. પ્રચલિત કથા અનુસાર અમૃતની પ્રાપ્તિ અર્થે દેવો અને દાનવોએ સમુદ્રમંથન કર્યું. તેમાંથી અનેકવિધ રત્નોની પ્રાપ્તિ થઈ. સાથે જ કામધેનુનું પણ પ્રાગટ્ય થયું. દંતકથા એવી છે કે સમુદ્રમંથનમાંથી ગાયનું પ્રાગટ્ય થયું તે દિવસ આસો વદી બારસનો હતો. એ અર્થમાં આસો વદી બારસનો દિવસ એ ગૌમાતાનો પ્રાગટ્ય દિવસ મનાય છે. અને એટલે જ આ દિવસે ગૌમાતાના પૂજનનો સવિશેષ મહિમા છે. ગૌમાતાનો પ્રાગટ્ય દિવસ હોઈ આ દિવસ વસુ બારસ તેમજ ગોવત્સદ્વાદશી તરીકે પણ ઓળખાય છે.

આ દિવસે ગાયોની પૂજા કરવામાં આવે છે, ખાસ કરીને મહિલાઓ દિવસભર ઉપવાસ રાખે છે. ગાયને ચોકમાં બાંધીને ચંદન, ધૂપ, દીવો, નૈવેદ્ય વગેરેથી વિધિવત પૂજન કરાય છે. આ દિવસે ચણાની દાળ ખાવાનું મહત્વ છે. ઘઉં અને ડાંગર ઉપરાંત ગાયનું દૂધ પણ ખાવાની મનાઈ છે. આ વ્રત કારતક, માઘ અને વૈશાખ અને શ્રાવણ માસની કૃષ્ણ દ્વાદશીના રોજ રાખવામાં આવે છે. કારતકમાં વત્સ વંશની પૂજાનો નિયમ છે. આ દિવસ માટે બપોરના સમયે મગ, શલભ અને બાજરીને અંકુરિત કરીને વાછરડાને શણગારવાનો વિશેષ મહત્વ છે. વ્રત કરનાર વ્યક્તિએ પણ આ દિવસે તે ભોજન લેવું જોઈએ.

એવું માનવામાં આવે છે કે, આ દિવસે શ્રી કૃષ્ણ પ્રથમ વખત જંગલમાં ગાય અને વાછરડા ચરાવવા ગયા હતા. માતા યશોદાએ શ્રીકૃષ્ણને શૃંગાર કરીને ગાય ચારવા માટે તૈયાર કર્યા હતા.યશોદાએ બલરામને કહ્યું કે વાછરડાં ચરાવવા દૂર ન જશો અને કાન્હાને એકલો છોડશો નહીં. આ ઉત્સવ પુત્રની શુભકામના માટે કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર પર, ભીની માટીની ગાય, વાછરડું, વાઘ અને વાઘણની મૂર્તિઓ બનાવીને પાટલા પર મૂકવામાં આવે છે, પછી તેમની વિધિવત પૂજા કરવામાં આવે છે.