ભૂતકાળમાં બનેલી ખીણની ઘટનાઓ ઇતિહાસમાં શામેલ છે, આજે અમે તમને આવા જ કેટલાક ઐતિહાસિક તથ્યો અને દર વખતેની જેમની બાબતો વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, તો ચાલો જાણીએ કે તેના વિશે દિલ્હીનું નામ કેવી રીતે રાખવામાં આવ્યું, તે તમારે જાણવાની સદીઓ પાછળ જવું પડશે. ઇસવીસન પૂર્વે 50 માં ત્યાં ડિલુ નામના મૌર્ય રાજાઓ હતા. તેમને દિલુ પણ કહેવાતા. માનવામાં આવે છે કે અહીંથી નામ બદલીને દિલ્હી રાખવામાં આવ્યું છે.
કેટલાક ઇતિહાસકારો કહે છે કે તોમર રાજવંશના રાજા ધાવકે આ વિસ્તારનું નામ ઢીલી રાખી લીધું હતું કારણ કે કિલ્લાની અંદરનો લોખંડનો થાંભલો ઢીલો હતો અને તેને બદલી લેવામાં આવ્યો હતો. આ છૂટક શબ્દ પાછળથી દિલ્હી બની ગયો.
જ્યોતિષીઓએ ભવિષ્યવાણી કરી હતી કે,આ રાજ્ય જ્યાં સુધી નેઇલ હશે ત્યાં સુધી ચાલશે. નેઇલ ખૂબ નાનો હતો, તેથી રાજાને તેની શંકા ગઈ. તેઓએ નેઇલને જડમૂળથી કાઢી નાખ્યો અને પાછળથી તે ફરીથી લગાડવાનો પ્રયત્ન કર્યો પરંતુ તે મજબૂતીથી ન બંધારણો અને ઢીલો રહી ગયો.કિલી તો ઢીલી ભઈ આ કહેવત પ્રખ્યાત થઈ અને દિલ્હી કીલી, ધીિલ્લી અને દિલુ પરથી દિલ્હી બની ગયું.
પૃથ્વીરાજ રાસોમાં તોમર રાજા અનંગપાલને દિલ્હીના સ્થાપક તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા છે, મહારાજ પૃથ્વીરાજ ચૌહાણના દરબાર કવિ ચંદ્રબરદાઈની હિન્દી કૃતિ લખી હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે,તેમણે ‘લાલ-કોટ’ બનાવ્યો અને મેહરૌલીનો લોખંડનો થાંભલો દિલ્હી લાવ્યા. માનવામાં આવે છે કે, દિલ્હીમાં તોમારોનું શાસન 900-12થી શરૂ થયું છે.