November 24, 2024
ગરમી વધવાની સાથે દેશમાં વીજ સંકટ(Power crisis) વધી શકે છે. તેનું કારણ કોલસાની અછત(Coal crisis) છે. પાવર કટના કારણે ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓને પણ અસર થવાની ધારણા છે. દેશની અર્થવ્યવસ્થા(India Economy) કોરોના(Corona) અને લોકડાઉનથી થયેલા નુકસાનમાંથી બહાર આવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, તેથી આ સંકટ આ સુધારા પર બ્રેક લગાવી શકે છે.
હાલમાં વીજ કટોકટીની સ્થિતિ શું છે? કયા રાજ્યો આ સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે? કયા રાજ્યમાં વીજળી સંકટની સ્થિતિ શું છે? કટોકટીનો સામનો કરવા માટે સરકારોની તૈયારી શું છે? શું આગળ જતાં પરિસ્થિતિ વધુ બગડી શકે છે? શું રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની પણ આ સંકટ પર કોઈ અસર પડશે? છ મહિનામાં બીજી વખત આવી સ્થિતિ કેમ સર્જાઈ? આવો જાણીએ…
હાલમાં વીજ કટોકટીની સ્થિતિ શું છે?
છેલ્લા એક સપ્તાહમાં વીજળીની માંગ સામે પુરવઠામાં 1.4 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. જે ઓક્ટોબરની કટોકટી કરતાં વધુ છે. તે સમયે માંગ અને પુરવઠામાં એક ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. તે સમયે દેશમાં કોલસાની અછતને કારણે આ સંકટ ઊભું થયું હતું. માર્ચમાં માંગ કરતાં પુરવઠો 0.5 ટકા ઓછો હતો.
Trending News
કયા રાજ્યો આ સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે?
આ સંકટની અસર આંધ્રપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત જેવા રાજ્યોમાં દેખાવા લાગી છે. ઓટોમોબાઈલથી લઈને ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓ સુધીના પ્લાન્ટ ધરાવતા આંધ્રપ્રદેશમાં વીજળીની માંગ સામે પુરવઠામાં 8.7 ટકાનો ઘટાડો છે. પરિણામે વીજકાપ વધી ગયો છે. પાવર પ્લાન્ટ્સમાં 1 એપ્રિલના રોજ માત્ર નવ દિવસનો કોલસો બચ્યો હતો. જ્યારે ગાઈડલાઈન મુજબ આ સ્ટોક 24 દિવસનો હોવો જોઈએ.
કયા રાજ્યમાં વીજળી સંકટની સ્થિતિ શું છે?
ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, પંજાબ, ગુજરાત, આંધ્ર પ્રદેશ, બિહાર, કર્ણાટક, તેલંગાણા, મધ્ય પ્રદેશ, ઝારખંડ, હરિયાણા અને ઉત્તરાખંડ જેવા રાજ્યોમાં વીજ કટોકટી વધી રહી છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં 21 થી 22 હજાર મેગાવોટ વીજળીની માંગ છે. જ્યારે માત્ર 19 થી 20 હજાર મેગાવોટ પાવર સપ્લાય કરવામાં આવી રહ્યો છે. રાજ્યનો સૌથી મોટો પ્લાન્ટ અણપરામાં છે. અહીં માત્ર ચારથી પાંચ દિવસનો કોલસો બચ્યો છે. રેલ રેકમાંથી કોલસાનો પુરવઠો શરૂ ન થવાને કારણે પરિસ્થિતિ વધુ વણસી રહી છે.
આંધ્રપ્રદેશમાં વીજળી સંકટના કારણે કંપનીઓના ઉત્પાદન પર પણ અસર થવા લાગી છે. રાજ્યમાં સ્ટેનલેસ સ્ટીલનું ઉત્પાદન કરતી કંપનીએ પાવર કટોકટીને કારણે તેનું ઉત્પાદન 50 ટકા ઘટાડવાની પણ જાહેરાત કરી છે. ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર જેવા રાજ્યોમાં માંગ અને પુરવઠા વચ્ચેના અંતરને કારણે વીજ કાપ શરૂ થયો છે. બિહાર, ઝારખંડ, હરિયાણા અને ઉત્તરાખંડ જેવા રાજ્યોમાં પણ માંગ અને પુરવઠા વચ્ચે ત્રણ ટકા જેટલો તફાવત રહ્યો છે.
કટોકટીનો સામનો કરવા માટે સરકારોની તૈયારી શું છે?
કોલસા આધારિત પ્લાન્ટ દેશના કુલ વીજળી ઉત્પાદનમાં 70 થી 75 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. કોલસાને પાવર પ્લાન્ટ સુધી પહોંચાડવા માટે ટ્રેનોની અછત પણ સંકટમાં વધારો કરી રહી છે. ન્યૂઝ એજન્સી રોયટર્સ અનુસાર, હાલમાં રેલવે દરરોજ આવી 415 ટ્રેનોનું સંચાલન કરી રહી છે, જે જરૂરી 453 ટ્રેનો કરતાં 8.4 ટકા ઓછી છે. આ જ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 1 થી 6 એપ્રિલની વચ્ચે દરરોજ માત્ર 379 ટ્રેનો ઉપલબ્ધ હતી. જે જરૂરિયાત કરતા 16 ટકા ઓછું હતું.
વધતી ગરમીની અસર શું છે?
એપ્રિલની શરૂઆતમાં ઉત્તર અને મધ્ય ભારતના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં ગરમીએ પોતાનો પ્રકોપ બતાવવાનું શરૂ કર્યું છે. આ રાજ્યોમાં તાપમાનનો પારો સામાન્યથી ઉપર થઈ ગયો છે. વધતી ગરમીના કારણે વીજળીની માંગ પણ વધી છે. એક અંદાજ મુજબ માર્ચ 2023 સુધીમાં વીજળીની માંગ 15.2 ટકા વધી શકે છે. આ પરિપૂર્ણ કરવા માટે, કોલસા આધારિત પ્લાન્ટોએ ઉત્પાદનમાં 17.6 ટકાનો વધારો કરવો પડશે.
શું આગળ જતાં પરિસ્થિતિ વધુ બગડી શકે છે?
વીજળીની વધતી જતી માંગને કારણે દેશમાં નોન-ઈલેક્ટ્રિક સેક્ટરમાં કોલસાના પુરવઠામાં ઘટાડો થયો છે. કોલ ઈન્ડિયા દેશમાં કુલ કોલસા ઉત્પાદનના 80 ટકા ઉત્પાદન કરે છે. વિક્રમી ઉત્પાદન છતાં માંગ-પુરવઠાના તફાવતને પૂરવામાં આવી રહ્યો નથી. આને ધ્યાનમાં રાખીને કોલ ઈન્ડિયાએ આ નાણાકીય વર્ષમાં સપ્લાય 4.6 ટકા વધારીને 565 મિલિયન ટન કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે. વધતી માંગને ધ્યાનમાં રાખીને વીજ મંત્રાલયે કોલસાની આયાત વધારીને 36 મિલિયન ટન કરવા જણાવ્યું છે. જે છેલ્લા છ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે.
શું રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની પણ આ સંકટ પર કોઈ અસર પડશે?
જો કે, આ પગલું દેવાથી ડૂબેલા વીજ વિતરકોની સમસ્યાઓમાં વધારો કરી શકે છે. કોઈપણ રીતે, રુસો-યુક્રેન યુદ્ધને કારણે, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કોલસાના ભાવમાં વધારો થયો છે. કોલસાના વધેલા ભાવને કારણે આયાતમાં તેજીની સંભાવનાઓ પણ ઓછી છે.
છ મહિના પહેલા પણ આવી કટોકટી સર્જાઈ હતી:
કોરોનાના બીજા મોજા બાદ દેશના ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રમાં વીજળીની માંગ વધી છે. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કોલસાના ભાવ રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયા છે. જ્યારે દેશમાં ભાવ તદ્દન નીચા હતા. આ તફાવતને કારણે આયાતની મુશ્કેલીઓ વધી. તે સમયે કોલ ઈન્ડિયાએ કહ્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કિંમતો વધવાને કારણે અમારે સ્થાનિક કોલસાના ઉત્પાદન પર નિર્ભર રહેવું પડે છે. માંગ અને પુરવઠા વચ્ચેના અંતરને કારણે આ સ્થિતિ ઊભી થઈ છે. જો કે, શિયાળાની શરૂઆત સાથે પરિસ્થિતિ વધુ બગડી ન હતી. તે સંકટ સમયે, વીજળીની માંગ અને પુરવઠા વચ્ચે એક ટકાનું અંતર હતું. જ્યારે છેલ્લા સાત દિવસમાં જ આ તફાવત 1.4 ટકા થઈ ગયો છે. આ વખતે ઉનાળાની શરૂઆતમાં આવી સ્થિતિ સર્જાઈ છે. વીજળીની માંગ વધુ વધશે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધથી પરિસ્થિતિ વધુ વણસી રહી છે. જેના કારણે સંકટ વધુ ઘેરી બને તેવી શક્યતા છે.
નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ ત્રિશુલ ન્યૂઝ Trishul News સાથે. અમારું ફેસબુક પેજ લાઈક કરો અને ફોન પર અપડેટ્સ મેળવતા રહો. વોટ્સેપ પર સમાચાર મેળવવા અહીં ક્લિક કરીને Hi લખી મેસેજ કરો.